پەیامەکانی فراکسیۆنە شیعەکانی عێراق بۆنی شەڕی ناوخۆیان لێدێت

هەولێر- نۆرس پرێس

لە نوێترین دەرکەوتنیدا، سەرۆکی هاوپەیمانی دەوڵەتی یاسا، نوری مالیکی، کە یەکێکە لە کەسە دیارەکانی چوارچێوەی هەماهەنگی، چەک و پاسەوانەوە دەرکەوت، کەمێک دوای ئەوەی دوێنێ لە خۆپیشاندانێکدا بۆ پشتیوانی لە رەوتی سەدری لایەنگرانی سەدر هەڵیانکوتایە سەر بینای پەرلەمان. ئەمانەش وەک پەیامێکی ئاگرین لێکدەدرێتەوە کە لەلایەن هەردوو لایەن بۆ یەکتری دەنێرن.

پەرلەمان كه پێنجەمین دانیشتنی خۆی تێپەڕكردووه و تەمەنی تەنها نۆمانگە، تا ئێستا به هۆی ناكۆكی لایەنە کوردیەکان  نەیتوانیوه سەرۆك كۆمار هەڵبژێرێت و به هۆی ناكۆكییەکانی ماڵی شیعەشەوە سەرۆک وەزیران هەڵنەبژێردراوە.

ئەو پەیامانەی دوێنێ لەلایەن خۆپیشاندەرانەوە نیردران، رەتکردنەوەیان بوو بۆ کاندیدی پۆستی سەرۆکوەزیرانی داهاتوو، محەمەد شیاع سودانی، کە تاکە کاندیدی چوارچێوەی هەماهەنگیە، دوای ئەوەی کوتلەی سەدری وەک زۆرینەی پەرلەمانی مانگی ڕابردوو کشانەوەی خۆی لە پەرلەمان ڕاگەیاند.

دوای نزیکەی کاتژمێرێک لە خۆپیشاندانەکە، وێنەی مالیکی لە سۆشیال میدیا لەسەر شەقامەکان بە چەک و پاسەوانەوە بڵاوکرایەوە.

دەستلەکارکێشانەوەی نوێنەرەکانی سەدر کە گەورەترین فراکسیۆنی  پەرلەمان بوو، گۆڕەپانی سیاسی ئاڵۆزتر کرد و ناکۆکی لەسەر حکومەتی نوێ زیاتر کرد.

دیوی پشتەوەی ناکۆکیەکان

پێش ئەوەی بچینە ناو باسی پەیامگۆرینەوەی نێوان چوارچێوەی هەماهەنگی و ڕەوتی سەدری، پێویستە سەرنج بخرێتە سەر ناکۆکی گشتی نێوان ئەو دوو گرووپە شیعە، کە لە شێوەی حکومەتدا بەرجەستە کراوە.

سەدر هەوڵیدا حکومەتێکی زۆرینە پێکبهێنێت، بە لەبەرچاوگرتنی ئەوەی کە فراکسیۆنەکەی گەورەترینە لە پەرلەمان، سەبارەت بە چوارچێوەی هەماهەنگی کە “سێینەی گەرەنتیکەر”ی پێکهێنا، ئەو بەرەو پێکهێنانی حکومەتێکی هەماهەنگ ڕۆیشت کە هەموو لایەنە شیعەکان لەخۆبگرێت، بە شێوازی نەریتی سیاسی لە عێراق لە دوای ڕووخانی ڕژێمی سەدام حسێن.

لەگەڵ پابەندبوونی هەر لایەنێک بە رێگای خۆیەوە، پرۆسەی سیاسی کەوتە بنبەستێکەوە، وەک سیاسەتمەداران باسی دەکەن، ئەمەش وایکرد سەدر بە دەستلەکارکێشانەوەی جێگرەکانی لە گۆڕەپانی سیاسی دوور بکەوێتەوە و گۆڕەپانی پەرلەمانی بەجێهێشت بۆ چوارچێوەی هەماهەنگی، کە لە بەرامبەردا بە وریاییەوە دەستی بە جووڵە کرد، ئەمەش بەو مانایەیە کە سەدر سەرەڕای ڕاگەیاندنەکەی هێشتا دەستێکی گەورەی لە پرۆسەی سیاسیدا هەیە.

ئەوەش ڕوون بووەوە کە ئەو خۆپیشاندانەی دوێنێ، سەرەڕای رێوشوێنی تون لە ناوچەی سەوزدا بە ئاسانی توانرا ببرێتە ناو پەرلەمان، واتە دەزگای ئەمی پەرلەمان سەر بە سەدرن، ئەمەش ئاماژەیە بۆ بەردەوامبوونی کاریگەرییەکانی لە پرۆسەی سیاسیدا.

پەیامەکان

هێرشکردنە سەر پەرلەمان لەلایەن خۆپیشاندەرانەوە کە وێنەی سەدریان بەرزکردبەوە، دووەم بەهێزترین پەیامە کە ئاراستەی چوارچێوەی هەماهەنگی دەکرێت، بۆ ئەوەی فشار بخرێتە سەریان بۆ بەخۆداچوونەوەیان لە پرۆسەی پێکهێنانی حکومەتدا.

یەکەم پەیام لە ناوەڕاستی مانگی تەمموزدا بوو، کاتێک موقتەدا سەدر هەزاران جەماوەری لە بەغدا کۆکردەوە بۆ “نوێژی بەکۆمەڵ”، بەڵام ناوەڕۆکەکەی لە ڕاستیدا ئەوەیە کە هێزی شوێنکەوتووانی لە شەقامدا نیشان بدات و چی بکرێت لەبارەی هەر هەنگاوێکەوە لەلایەن نەیارەکانییەوە وەرگیراوە سەبارەت بە فۆڕمی حکومەتی داهاتوو.

لەو کاتەدا سەدر پەیامەکەی ئاشکرا کرد کاتێک لە وتارێکدا لەڕێگەی وتەبێژەکەیەوە وتی: ئێمە لە گۆڕەپانێکی سەخت و ناڕێکداین، کە داواکارییەک هەیە بۆ پێکهێنانی حکومەت لەلایەن هەندێک کەسەوە کە ئێمە باش بیریان لێناکەینەوە، ئەوانەی کە پێشتر تاقی کراونەتەوە.

پێدەچێت کاندیدی سەرۆک وەزیران کە لە چوارچێوەی هەماهەنگی پێشکەش کرابوو، ڕەزامەندی ڕەوتی سەدری وەرنەگرتبێت، بۆیە وەڵامی ئەمەی دووەمیان لە ڕێگەی بزووتنەوەیەکی جەماوەرییەوە بوو و لە ڕاستیشدا ئەوە ڕوویدا.

هاتنە ژوورەوەی خۆپیشاندەران یان شوێنکەوتوانی سەدر بۆ ناو بینای پەرلەمان، ئەو دامەزراوە تەشریعییەی کە بلۆکی سەدری لێی کشایەوە، وەک ئەوەیە سەدر بڵێت کشانەوەکە تەنها شکڵییە و ناتوانرێت حکومەتێک پێکبهێنرێت دژایەتی دیدگای ئەو بکات.

سەدر لە ڕێگەی تویتێکەوە لە تویتەر قسەی بۆ خۆپیشاندەران کرد و وتی: “پەیامی ئێوە گەیشتووە هاوڕێیانی ئازیز، چونکە گەندەڵەکانتان ترساندووە… دوو رکات نوێژ بکەن و بە سەلامەتی بگەڕێنەوە ماڵەکانتان “

لە وەڵامێکی چاوەڕواننەکراودا، مالیکی لە وێنەکاندا دەرکەوت کە لە ماڵەکەی خۆیدا چەکی هەڵگرتبوو، هەروەها لە وێنەیەکی دیکەی چەکداریدا کە لە شەقامێکدا بە یاوەری چەکدارەکان دەسووڕایەوە، ئەمەش ئاماژە بەوە دەکات ئەوەی ڕوویداوە دەتوانرێت بە چەک ڕووبەڕووی ببنەوە.

پێشەنگەکانی تۆڕەکۆمەڵایەتیەکان ئەمەیان وەک پەیامێکی ئاگرین بۆ ڕەوتی سەدری لێکداوەتەوە، کە بۆنی دەستپێکردنی شەڕی ناوخۆی لێدێت.

هەوڵی ئارامکردنەوە

هاوكات بەرهەم ساڵح سەرۆك كۆماری عێراق بە خێرایی لێدوانی لەسەر هەڵكوتانە سەر ناوچەی سەوز و باڵەخانەی پەرلەمانی عێراق لەلایەن شوێنكەوتوانی رەوتی سەدریەكانەوە خستەڕوو، داواشیكرد “هێور ببنەوە” و دووربكەونەوە لە هەر پەرەسەندنێك كە رەنگە كاریگەری لەسەر ئارامی و ئاسایشی كۆمەڵگا هەبێت.

ساڵح لە بەیاننامەیەکدا کە هەمان ناوەڕۆکی بەیاننامەی نوێنەرایەتی نەتەوە یەکگرتووەکانی لە یەک کاتدا هەڵگرتووە، ئاماژەی بەوەشکردووە، “خۆپیشاندانی ئاشتیانە و دەربڕینی بیروڕا مافێکی دەستوورییە، لەگەڵ پێویستی پابەندبوون بە ڕێسا و یاساکان، پاراستنی ئاسایشی گشتی و موڵکی گشتی، خۆگرتن و بەرژەوەندی نیشتمانی لە سەرووی هەموو شتێکەوەیە “

نوێنەرایەتی نەتەوە یەکگرتووەکان لە عێراق جەختی لە ئاشتیخوازی ئەم خۆپیشاندانانە و پابەندبوونیان بە یاساوە کردەوە، لەگەڵ ڕێزگرتن لە دامودەزگاکانی دەوڵەت و پاراستنی موڵکی گشتی و تایبەت.

ئەو پرسیارەی کە شەقامی عێراقی لەم قۆناغەدا دەیکات ئەوەیە، ئایا قەیرانەکان بەرەو پەرەسەندنێکی گەورەتر دەڕۆن، یان چوارچێوەکە پابەند دەبێت بە پەیامەکانی رەوتەکەوە، و دووبارە پیاجوونەوە دەکرێتەوە بە شێوەی حکومەتی داهاتوو و کاندیدی سەرکردایەتیکردنی.