ئاوارەکانی سوریا لە بەغدا مەترسی دیپۆرتکردنەوەی زۆرەملێیان لەسەرە

هەولێر – نۆرس پرێس

ماوەی نزیکەی مانگێکە دەسەڵاتدارانی عێراق دەیان پەنابەری سوورییان لە بەغدا گرتووە و بەنیازن دیپۆرتیان بکەنەوە بۆ دیمەشق و رادەستی ئەو پەنابەرانە بکەن، هەرچەندە ئەو پەنابەرانە مۆڵەتی ئیقامەی فەرمییان هەیە کە لەلایەن حکومەتی هەرێمی کوردستانەوە دەرچووە، هەروەها بەڵگەنامەکانیش لە کۆمیساریای باڵای پەنابەرانی نەتەوە یەکگرتووەکان لە هەولێری پایتەختی هەرێم.

زۆرێک لە رێکخراوە مرۆییەکان داوا لە بەرپرسان دەکەن رێگری لە دیپۆرتکردنەوەی ئەو ئاوارانە بکەن، بەڵکو لە ترسی گیانیان لە بەر رۆشنایی دۆخی ناسەقامگیری ئەمنی سوریا، کە نەتەوە یەکگرتووەکان بەردەوام پشتراستیدەکاتەوە و رەتیدەکاتەوە لە بەغداوە بیانگوازنەوە بۆ هەولێر.

رەشید عەلی جان، بەرێوەبەری رێکخراوی “جانی رۆژ” کە رێکخراوێکی مافی مرۆڤە لە شاری هەولێر، ئەمرۆ سێشەممە رایگەیاند، نزیکەی دوو هەفتە لەمەوبەر، هەندێک خێزانی ئەو سووریانەی لە بەغدا دەستبەسەر کراون، کە زۆربەیان کوردی “”رۆژئاوای کوردستان”ن، پەیوەندییان پێوەکردووە و داوای هاوکارییان کرد بۆ گەرانەوەی خێزانەکانیان بۆ هەولێر.

ئاماژەی بەوەشکرد، لە چاوپێکەوتنێکدا لەگەڵ نۆرس پرێس، 71 پەنابەری سوری لە بەغدا دەستبەسەرن، کە 22یان ئەندامی یەک خێزانن، خەڵکی ناوچەکانی کۆبانێی رۆژئاوای کوردستان و مەنبەجن، ئاماژەی بەوەشکرد، “پەیوەندیمان بە ئۆفیسی نەتەوە یەکگرتووەکان و هەندێک دەزگای حکومەتەوە کردووە”. بۆ رێگریکردن لە دیپۆرتکردنەوەیان”.

چەند رۆژێک لەمەوبەر دەسەڵاتدارانی عێراق لە رێگەی فرۆکەخانەی نێودەوڵەتی بەغداوە 15 پەنابەری سوورییان دیپۆرتکردەوە کە دوو لەو پەنابەرانە ناسراون کە بەبێ هاوسەریان دیپۆرتکراونەتەوە، بەگوتەی عەلی جان.

ئاماژەی بەوەشکردووە، بەغدا دەڵێت فۆرمی نیشتەجێبوونی ئاوارەکان و شوێنی نیشتەجێبوون کە لەلایەن حکومەتی هەرێمەوە دەردەچێت “نایاسایین”، بەڵکو دەبێت مۆڵەتی نیشتەجێبوون وەربگرن کە لەلایەن بەغداوە دەرچووە.

لە سەرەتای شەری سوریاوە لە ساڵی 2011ەوە، زۆرێک لە خێزانە سورییەکان پەنایان بۆ هەرێمی کوردستان بردووە، بەڵام لەگەڵ تێکچوونی دۆخی ئابووری، بەشێکیان لە رێگەی نایاسایی دەستیان کرد بە رووکردنە بەغدا، چونکە چوونە ناو بەغدا پێویستی بە بەدەستهێنانی ساڵانەیەک هەیە مۆڵەتی نیشتەجێبوون کە لەلایەن حکومەتی فیدراڵیەوە دەرچووە، و بەهاکەی لە نێوان 1200 بۆ 1700. دۆلاری ئەمریکیدایە.

بەرێوەبەری رێکخراوی مافی مرۆڤ راشیگەیاند، ئەو سوورییە دەستگیرکراوانە بەمەبەستی گەران بە دوای کارێکی باشتردا روویان لە بەغدا کردووە و بەشێکیشیان بۆ نەشتەرگەری چوون و لە بەغدا نیشتەجێ بوون و هەندێکیشیان ئیقامەتی فەرمییان بەدەستهێناوە.

یاسا و پەیمانە نێودەوڵەتییەکان دیپۆرتی پەنابەران قەدەغە دەکات، بە تایبەت لەو وڵاتانەی رووبەڕووی شەڕ بوونەتەوە، بەڵام عێراق و لوبنان و تورکیا سووریەکان دیپۆرت دەکەنەوە، لە کاتێکدا نەتەوە یەکگرتووەکان باس لەوە دەکات کە مەرجی گەرانەوە بۆ سوریا “ناگونجاو” و ترسی لە چارەنووسی گەراوەکان هەیە.

عەلی جان داوای لە رێکخراوەکانی مافی مرۆڤ و نەتەوە یەکگرتووەکان و حکومەتی عێراق و حکومەتی هەرێمی کوردستان کرد، دەستوەردان بکەن بەمەبەستی ئازادکردنی ئاوارەکانی سوریا، و لەگەڵ خێزانەکانیان بهێننە ناوچەکە، بەو پێیەی ئەوان شوێنی نیشتەجێبوونیان لە هەرێمی کوردستان هەیە ، “بۆ ئەوەی بتوانن بە ئاشتی بژین.”