هەوڵەکانی لیژنەی بێسەرو شوێنبووان لە رۆژئاوای كوردستان بە كوێ گەیشتووە؟
نالین عەلی – قامشلۆ
لە یەکێک لە ئۆردوگا فراوانەکانی تایبەت بە ئاوارەكان لە رۆژئاوای كوردستان، “ئامینە” كە (ناوێکی خوازراوە) چیرۆکی هاوسەرەکەی دەگێڕێتەوە کە لە ساڵی 2014 ەوە بێسەروشوێن بووە، لە کاتی کۆنترۆڵکردنی گوندەکەیان لە مەبروکای گوندەواری سەرێ كانی لەلایەن چەكدارانی تیرۆریستی داعش.
ئامینە دەڵێت: كاتێك هەواڵ گەیشتە ناو گوندەکە کە ئۆتۆمبێلێکی بۆمبڕێژکراو چووەتە ناو گوندەکە، هەمووان بەپەلە هاتنە دەرەوە، هاوسەرەکەم و ئامۆزاکەی، کە دواتر سواری ماتۆڕسکیلەکانیان بوون و بەرەو سەرێ كانی ڕۆیشتن.
ناوبراو لە چاوپێکەوتنێكدا لەگەڵ نۆرس پرێس ئاماژەی بەوەکرد، گوێمان لە تەققە بوو، بەهۆی ئۆتۆمبێلی بۆمبڕێژکراوەوە گوندەکە گەمارۆ درا، ئامۆزای هاوسەرەکەم بە گولـلەیەك بریندار بوو، لەو کاتەوە تا ئێستا هیچ هەواڵێکمان لەسەر هاوسەرەکەم نەبیستووە .
هەموو هەوڵەکانی ئەو ژنە بۆ گەڕان بەدوای هاوسەرەکەیدا لە زیندانەکانی داعش شکستی هێناوە و ئەویش ناوی خرایە لیستی ونبووەکانی سوریاوە.
بەپێی خەمڵاندنە جیاوازەکانی نەتەوە یەکگرتووەکان، ژمارەی بێسەروشوێنەکان لە سوریا لە ساڵی 2011 ەوە نزیکەی 100 هەزار کەسە، بەڵام پێش ئەم وادەیە کەسانێک هەن کە بێسەروشوێنن و پێدەچێت ژمارە ڕاستەقینەکان لەوە زیاتر بن.
لە رۆژئاوای كوردستان، لیژنەی ونبووەکان ڕووبەڕووی ئاستەنگی گەورە دەبێتەوە، لەوانە نەبوونی تاقیگە بۆ شیکاری دی ئێن ئەی و کارمەندی تایبەتمەند.
ساڵی ڕابردوو بەڕێوبەری خۆسەری لیژنەی ونبووەکانی رۆژئاوای كوردستانی پێکهێنا، لە وەڵامی بانگەوازێکی کۆمەڵەی گشتیی نەتەوە یەکگرتووەکان، کە بڕیارنامەی دامەزراندنی دامەزراوەیەکی بۆ ئاشکراکردنی چارەنووسی بێسەروشوێن و بێسەروشوێنکردنی زۆرەملێی پەسەندکرد لە سوریا.
خالد عومەر، وتەبێژی لیژنەی ونبووەکان رایدەگەیەنێت، لە ڕێگەی هاوبەشی لەگەڵ دامەزراوە نێودەوڵەتییەکانی تایبەتمەند لەم بوارەدا کاردەکەن بۆ تێپەڕاندنی ئاستەنگەکان، هیوادارن بەم نزیکانە بتوانن تاقیگەی شیکاری دی ئێن ئەی لە ناوچەکانی رۆژئاوای كوردستان دابین بکەین .
نزیکەی شەش مانگە لە دامەزراندنیەوە، لیژنەکە کار لەسەر کۆکردنەوەی زانیاری لەسەر کەسانی ونبوو دەکات لەگەڵ ڕاهێنانی کارمەندانی تایبەتمەند لەسەر وەرگرتنی نمونە و ئەنجامدانی شیکاری دی ئێن ئەوەی.
ئاماژە بەوەش دەکات، بەپێی ئەو داتایانەی لەبەردەستماندایە، ئامادەکاری دەکەین بۆ کۆبوونەوە لەگەڵ سەرکردەکانی داعش کە لە زیندانەکانی هێزەکانی سوریای دیموکراتدان بۆ ئاشکراکردنی چارەنووسی ئەو کەسە ونبوونە.
لای خۆیەوە هەلز عەبدولعەزیز، بەڕێوەبەری جێبەجێکاری ڕێکخراوی ئینسایتی مافی مرۆڤ بە نۆرس پرێسی ڕاگەیاند، ئەو ناوچانەی پێشتر لەژێر کۆنترۆڵی داعشدا بوون، یەکێکە لەو سەختییانەی ڕووبەڕووی ئەو دامەزراوانە دەبێتەوە کە پەیوەندییان بە ئاشکراکردنی چارەنووسی ونبووەکان هەیە.
دەشڵێت داعش بەردەوام دەستگیرکراوەکانی لە نێوان زیندانەکانیدا لە نێوان سوریا و عێراقدا دەگواستەوە و ئەمەش وا دەکات کە ئاڕاستەکردنی پرۆسەی گەڕانەکە قورس بێت. هەروەها ئەوانەی دەكوژران لە گۆڕە بەکۆمەڵەکاندا بەخاک دەسپێردران یان جەستەیان پارچە پارچە دەكرا، ئەمەش وادەکات پشتڕاستکردنەوەی ناسنامەی قوربانییەکان زۆر ئاڵۆز دەكات.
عەزەدین ساڵح، بەڕێوەبەری جێبەجێکاری کۆمەڵەی هەڤدەستی بۆ قوربانیان، پێی وایە، چارەسەرکردنی کێشەی بێسەروشوێن و ڕفێنراوان کات و ماندووبوونێکی زۆری دەوێت بە لەبەرچاوگرتنی ململانێی درێژخایەنی سوریا، كە ماوەی 13 ساڵە بەردەوام بووە.
ناوبراو بە نۆرس پرێسی وت، هەموو لایەنەکانی ململانێ سەرقاڵی ئەنجامدانی دەستگیرکردنی ئارەزوومەندانە و بێسەروشوێنکردنی زۆرەملێ بوون، ئەم لایەنانەش هاوکاری ئەو دامەزراوە و ئۆرگان و ڕێکخراوانە ناکەن کە هەوڵی چارەسەرکردنی ئەم پرسە دەدەن.
ئێستا لیژنەی پەیوەندیدار بە کەسانی ونبوو لە رۆژئاوای كوردستان ئامانجی دەستپێکردنی ڕێکارەکانە بۆ دیاریکردنی ناسنامەی ئەو تەرمانەی لە گۆڕە بەکۆمەڵەکانی سەر بە داعش دۆزراونەتەوە، رەنگە ئەمەش ببێتە هەنگاوی دەستپێك بۆ بەردەوامیدان بە پرسی ئاشكراكردنی چارەنووسی كەسانی بێسەر و شوێن بوو.